Right Speech....

Right Speech....

''ငါ... စိတ္ညစ္တယ္.... ေလာကၾကီးဟာ မတရားဘူး။ ငါလုပ္သေလာက္ ငါျပန္မရဘူး။''

ဒါကေတာ့ လုေျပာေနၾကစကားပါ။ လုဟာ မေရႊစုတို႔ ဌာနက Hardware Engineer ေလး တစ္ေယာက္ ျဖစ္တယ္။

“နင္ စဥ္းစားၾကည့္ Hardware နဲ႔ ပါတ္သက္တာေတြ အားလံုး ငါပဲ လုပ္ေနရတာ၊ အဲသာကိုေတာင္ ဒီႏွစ္ appraisal မွာ ငါ့ကို Rating 3 ပဲ ေပးတယ္။ နင္ေရာ Rating ဘယ္ေလာက္ရလဲ။”

မေရႊစု က တစ္ခါ ေသဘူး ပ်ဥ္ဖိုး နားလည္ေနျပီမို႔ ဘာမွ ျပန္မေျပာဘူး။ ျပံဳး႐ံုပဲ ျပံဳးျပလိုက္တယ္။ တကယ္ဆို ကိုယ့္ကို ေပးတဲ့ Rating ဆိုတာ personnel ျဖစ္တယ္။ ျပီးေတာ့ Highly confidential ပဲ မဟုတ္လား။ ဒါေပမယ့္ သူစိတ္ခ်မ္းသာေအာင္ေတာ့ ေျဖေျပာေျပာရတယ္။

“ဒီလိုပါပဲ။ ငါကေတာ့ Rating ဘယ္ေလာက္ေပးေပး ေအးေဆးပါပဲ။ ကိုယ္စိတ္၀င္စားတဲ့ အလုပ္ လုပ္ရျပီး စိတ္ခ်မ္းသာဖို႔က ပိုအေရးၾကီးတယ္ ထင္တာပဲ။”

ဒီလို ေျပာျပီးေတာ့ ကြန္ျပဴတာ ဖက္ ျပန္လွည့္ရင္း အလုပ္မ်ားခ်င္ေယာင္ေဆာင္ရတယ္။ မဟုတ္ရင္ လုဟာ အနားကေန ေတာ္ေတာ္နဲ႔ မခြါေတာ့ပဲ သူရသင့္ရထိုက္တာေတြ မရတဲ့ အတြက္ မေက်နပ္ႏိုင္ဘူးဆိုတာေတြ တြတ္တြတ္ထိုးေျပာဦးမယ္။

တကယ္ေတာ့ လုဟာ မေရႊစုအတြက္ ေမာင္ေလးတစ္ေယာက္လို ခင္မင္ရသူပါ။ ႐ံုးမွာ မေရႊစု လိုအပ္တာ မွန္သမွ်ကို ဒိုင္ခံ ကူညီေပးတတ္တဲ့သူလည္း ျဖစ္တယ္။ ဥပမာ မေရႊစု လိုခ်င္တဲ့ပံုစံအတိုင္း Hardware ေတြ ဆင္ေပးတာ မ်ိဳးတို႔၊ test setup က တစ္ခုခု မွားရင္ စိတ္ရွည္လက္ရွည္ ကူၾကည့္ေပးတာမ်ိဳးတို႔။ ယုတ္စြအဆံုး မေရႊစုတို႔ ႐ံုးကလူေတြ အျပင္ထြက္ၾကလို႔ ဟို၀ယ္သည္၀ယ္လုပ္ရင္ေတာင္ ကိုယ္၀ယ္တဲ့ ပစၥည္းမွန္သမွ် ေနာက္ကေန ကူသယ္ေပးတာတို႔ကအစ လုပ္ေပးတတ္တဲ့သူပါ။ ဒါေပမယ့္ လူဆိုတာ perfect မရွိဘူးဆိုတဲ့ သေဘာတရား အတိုင္း သူက စကားေျပာ အနည္းငယ္႐ိုင္းတယ္။ ဆရာလုပ္ခ်င္တယ္။ သူသိ သူတတ္လုပ္ခ်င္တယ္။ မလိုအပ္ပဲ အပိုစကားေတြ ေျပာလြန္းတယ္။ သူတစ္ဖက္သား သူ႔ထက္အားနည္းတဲ့သူဆိုရင္ အထင္ေသးခ်င္တယ္။ အဲသလို စ႐ိုက္ေလးေတြ ရွိတဲ့ အတြက္ သူ႔မွာ အေပါင္းအေဖာ္နည္းတယ္။ ႐ံုးမွာ တခန္းထဲေနျပီး လူ၁၀ေယာက္မွာ သူနဲ႔ စကားမေျပာတဲ့သူ ၃ေယာက္ေလာက္ ရွိတယ္။ မေရႊစုကေတာ့ ရန္သူ မရွိ၊ မိတ္ေဆြသာ ရွိ ေပၚလစီကို အတတ္ႏိုင္ဆံုး လက္ကိုင္ထားခ်င္သူမို႔ သူ႔စ႐ိုက္ေလးေတြ တခါတခါ ကသိကေအာက္ျဖစ္ရေပမယ့္ ခင္မင္မႈ မပ်က္ ေနႏိုင္ခဲ့တယ္။

ဒါနဲ႔ သူ႔ေၾကာင့္ ပထမဆံုး ကသိကေအာက္ ျဖစ္ရတာကို ခုထိ သတိရမိေသးတယ္။ အဲဒီတုန္းက မေရႊစု အလုပ္၀င္ခါစ တစ္ႏွစ္ပဲ ရွိေသးတယ္။ ေဘာ့စ္နဲ႔ ပထမဆံုး appraisal လုပ္ရျပီး Rating စရတဲ့ ႏွစ္လည္း ျဖစ္တယ္။ အဲဒီေန႔က လုတစ္ေယာက္ ေဘာ့စ္အခန္းကေန ေပ်ာ္ရႊင္စြာထြက္လာျပီး မေရႊစု စားပြဲေနရာကို ေရာက္လာတယ္။

“ငါေလ... ငါ... ေဘာနပ္စ္ေတြ အမ်ားၾကီး ရတယ္... သိလား... နင္ေရာရလား။”

“ေၾသာ္... နင္...Key Performance Bonus ရတယ္ေပါ့....ေအးေအး...၀မ္းသာစရာၾကီး...”

မေရႊစုက အဲသလို ေျပာေတာ့ လုက အံ့ၾသဟန္နဲ႔ မ်က္ခုန္းပင့္ၾကည့္တယ္။

“အမယ္... အခုမွ ႐ံုးေရာက္တဲ့သူက Key Performance Bonus အေၾကာင္းေတြ ဘာေတြ သိလို႔... နင္ေရာ ရသလား..”

“အင္းေလ... ရတာေပါ့...”

သူလည္းရတယ္ဆိုေတာ့ ကိုယ္လည္း ရတယ္လို႔ မေရႊစုက ႐ိုး႐ိုးသားသားေျဖမိတယ္။

“အမယ္... ပံုမွန္ဆို ခုမွ အလုပ္၀င္တဲ့သူ ေပးေလ့မရွိဘူး။ နင္ရတယ္ဆိုေတာ့ ေဘာ့စ္က နင့္ကို ေတာ္ေတာ္ သေဘာက်လို႔ ျဖစ္မယ္။ ကဲ..ကဲ... ဘာမုန္႔ ေကြၽးမွာလဲ...”

အဲဒီအထိေတာ့ လုဟာ ေအးေအးေဆးေဆး ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္ပါပဲ။ မေရႊစုရတာကိုလည္း သူက ၀မ္းသာပံုပဲ။ ဒါေပမယ့္ ျပႆနာက ေနာက္တစ္ေန႔က်မွ စတာ။ လုဟာ ေစာေစာစီးစီး မေရႊစု စားပြဲဆီကို ေရာက္လာျပီးေတာ့...

“ေတာက္... အေတာ္မိုက္႐ိုင္းတယ္။ သိလား။ ငါရတာ ႐ိုး႐ိုး Bonus...ပဲ။ Key Performance Bonus မဟုတ္ဘူး။ မေန႔ညက ငါ့ Bank Account ကို စစ္ျပီးျပီ။ ေဘာ့စ္ေျပာတာကို ငါနားၾကားလြဲသြားတယ္။ အဓိပၸါယ္မရွိဘူး။ ခုမွ အသစ္၀င္လာတဲ့သူေတြက်ေတာ့ ေပးျပီး ငါ ဒီေလာက္ ပင္ပင္ပန္းပန္းအလုပ္လုပ္ရတာကို မေပးဘူး။ ေလာကၾကီး မတရားဘူး။”

မေရႊစု ေတာ္ေတာ္ေလး စိတ္ညစ္သြားတယ္။ လုဟာ ဒီ႐ံုးကို မေရႊစု စေျပာင္းလာခါစက တျခားသူေတြနဲ႔ မတူ အင္မတန္ အကူအညီေပးခဲ့တဲ့သူ ျဖစ္ေတာ့ ကိုယ့္စိတ္ထဲ ကိုယ့္ေမာင္ေလးတစ္ေယာက္လို ခင္မင္ေက်းဇူးတင္တဲ့အျပင္ သူကလည္း ကိုယ့္လို ရတယ္ထင္လို႔ အမွန္ကို ေျပာမိတယ္။ အဲဒီတုန္းက တစ္ပတ္ေလာက္ မေရႊစု စိတ္ညစ္လိုက္ရတယ္။ သူ႔ကို စကားမေျပာမိေအာင္ ေရွာင္ရတယ္။ စိတ္ကသိကေအာက္ ျဖစ္ရတာမ်ား မနာလို ၀န္တိုတဲ့သူကို မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္ေနရတာမ်ား ေလာကၾကီး စိတ္ကုန္တာ မရွိေတာ့ဘူး။ အဲဒီကတဲက မွတ္သြားလိုက္တာ... ေနာက္ပိုင္း ဘယ္သူ ဘာရတယ္ေျပာေျပာ ကိုယ္ရတာကို အနည္းဆံုးလို႔ပဲ ျပံဳးျပံဳးေလး ေျပာတတ္တဲ့ အက်င့္ကို က်င့္ထားရေတာ့တယ္။

လုဟာ သူလုပ္ခ်င္တာေတြလုပ္ သူေျပာခ်င္တာေတြ ေျပာ၊ သူ႔ဘာသာ စိတ္ေကာက္ေနလို႔ တခါတခါ တစ္ရက္ေလာက္ စကားမေျပာပဲ ေနျပီးရင္ မေနႏိုင္ေတာ့တဲ့ အခါက်ရင္ တျခားသူေတြနဲ႔လည္း စကားေျပာစရာမရွိတဲ့အတြက္ ဟိုဟာ ဒီဟာေလး ကူလုပ္ေပးရင္း မေရႊစုဘက္ကိုပဲ ျပန္လွည့္လာတတ္ျမဲပါပဲ။ မေရႊစုကလည္း သူ႔ကို ခြင့္လႊတ္ျမဲပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ တခါတခါေတာ့ သူ႔ကို ေျပာျပ ခ်င္မိတယ္။ လုဟာ အရမ္းၾကီး bright မျဖစ္ေပမယ့္ အလုပ္ၾကိဳးစားတာမွန္တယ္။ သူမ်ားေတြကို ကူညီတတ္တာ မွန္တယ္။ သူ ဘာကို ျပင္သင့္လည္း ဆိုတာ သူသိသင့္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ မေရႊစုက သူ႔ကို ျပင္ဖို႔ ၾကိဳးစားမိတယ္။

“လု... နင္... စကားေျပာရင္ လိုရင္းတိုရွင္းေျပာ၊ အလုပ္သေဘာမွာ မလိုအပ္တာေတြ အပိုဆာဒါးေတြ ထည့္ေျပာရင္ လူေတြက စိတ္မရွည္ခ်င္တတ္ၾကဘူး။”

“ဟာ... ဒါကေတာ့ အဲသလို ရွင္းျပမွ သူတို႔က နားလည္မွာ။ ငတံုးေတြ။”

“လု... လူတစ္ေယာက္ဟာ ဘယ္ေလာက္ပဲ အမွားေတြ လုပ္မိဦး။ You are wrong လို႔ တဲ့တိုးေျပာရင္ ဘယ္သူမွ မၾကိဳက္တတ္ၾကဘူး။ You got a problem, very difficult to talk to you စသျဖင့္ စကားေတြကို ေရွာင္ျပီး တျခားနည္းနဲ႔ ေျပာရတယ္။”

“သူတို႔ မွားေနတာ မွားတယ္မေျပာ ဘယ္လို ေျပာရမွာလဲ။ why you all are so sensitive ငါကေတာ့ စိတ္ထဲ ရွိသလို ဟုတ္တာေျပာမွာပဲ... I can't accept your thinking”

တခါေတာ့ လုက မေရႊစု ကို ေမးတယ္။ နင္နဲ႔ နင့္ စီနီယာ ဘယ္သူ ပိုေတာ္လဲတဲ့။ မေရႊစု တို႔ ဌာနမွာ မေရႊစုနဲ႔ စီနီယာအစ္ကိုနဲ႔ စုစုေပါင္း ျမန္မာ ႏွစ္ေယာက္ရွိပါတယ္။ စီနီယာ အစ္ကိုက RIT မွာ ႏွစ္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား Roll No One ရခဲ့သူ၊ တကယ္ကို Genius ျဖစ္တဲ့သူပါ။ သူ႔ေခါင္းဟာ အံ့ၾသစရာေကာင္းေလာက္ေအာင္ စည္ၾကီးလိုပဲ၊ တီးလိုက္တာနဲ႔ တိန္ကနဲ ျမည္သလို ကိုယ္သိခ်င္သမွ် ေမးလိုက္တာနဲ႔ အေျဖကအဆင္သင့္ရွိျပီးသားပဲ။ မေရႊစု ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ သူ႔ေလာက္မတတ္တာ မေတာ္တာ ၀န္ခံပါတယ္။ ဒီေတာ့... ဟယ္... ငါက သူ႔ ေျခဖ်ားေတာင္ မမွီပါဘူးေပါ့။ ဟုတ္ပါတယ္။ မေရႊစု ဟာ Genius တစ္ေယာက္ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ လူကို လူလို ေပါင္းတယ္။ ကိုယ့္ထက္ အသက္ ဒါမွမဟုတ္ ရာထူး ၾကီးၾကီး ငယ္ငယ္ Respect ထားတယ္။ ယုတ္စြ အဆံုး အိမ္သာေဆး အမိႈက္ရွင္းေပးတဲ့သူကိုေတာင္ Thank you လို႔ ေတြ႔တိုင္း စိတ္ထဲက လႈိက္လိႈက္လွဲလဲွ ေျပာတယ္။ သူတို႔ ရွင္းေပးလို႔ ညစ္ညစ္ပတ္ပတ္ မျမင္ရတဲ့ အတြက္ သူတို႔ကို တကယ္ ေက်းဇူးတင္တယ္။ အေပၚယံ ႏႈတ္ခမ္းဖ်ားက ေျပာတာမဟုတ္၊ ရင္ထဲက တကယ္ခံစားရတဲ့ အတိုင္းေျပာတယ္။

ျပႆနာ တစ္ခုခု ျဖစ္ရင္ ကိုယ့္ဖက္ခ်ည္း မၾကည့္ပဲ သူ႔ဖက္ကေနၾကည့္ျပီး ကူစဥ္းစားေပးဖို႔ ၾကိဳးစားတယ္။ ကိုယ့္ရဲ႔ အားနည္းခ်က္ ကို သိေအာင္လုပ္တယ္။ မေရႊစုဟာ စိတ္တိုတတ္တယ္။ အဲဒီအတြက္ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ အျမဲ သတိထားတယ္။ စိတ္တိုတတ္ျခင္းဟာ ဆံုးရံႈးျခင္း တမ်ိဳးလို႔ ကိုယ့္အမွားကို ကိုယ္သိတယ္။ သိတိုင္း ျပဳျပင္ႏိုင္ေအာင္ ၾကိဳးစားတယ္။ လူတိုင္းကို ႐ိုး႐ိုးသား ဆက္ဆံတယ္။ အလုပ္မွာ ကိုယ္သိရင္ သိတယ္။ မသိရင္ မသိဘူး၊ ကိုယ္လုပ္ႏိုင္ရင္ လုပ္ႏိုင္တယ္။ မလုပ္ႏိုင္ရင္ အခ်ိန္ယူရမယ္ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာျပီး တတ္ႏိုင္သေလာက္ ၾကိဳးစားလုပ္တယ္။ မေရႊစုမွာ ရွိတဲ့ အဖိုးမျဖတ္ႏိုင္တဲ့ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ တန္ဖိုးထားတဲ့ ဂုဏ္ရည္ဟာ အထူးသျဖင့္ ႐ိုးသားျခင္းလို႔ ထင္တာပဲ။ အဲသာနဲ႔ပဲ သိပ္မသိ၊ သိပ္မတတ္၊ သိပ္မေတာ္တဲ့ သာမန္မေရႊစုဟာ ဘယ္ေနရာေရာက္ေရာက္ သူမ်ား ေနာက္ မက်ေအာင္ေတာ့ ေနႏိုင္ခဲ့တာခ်ည္းပဲ။ ေျပာျပခ်င္တာက ကိုယ့္ထက္ေတာ္တဲ့သူျဖစ္ျဖစ္ ညံ့တဲ့သူျဖစ္ျဖစ္ Respect ထားဖို႔နဲ႔ ရိုးသားစြာက်င့္ၾကံဖို႔ပဲ။

ဒါေပမယ့္ ဒီစကားေတြ ကို လုကို မေျပာျပမိလိုက္ေတာ့ပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့...သူ႔ပါးစပ္က I can't accept your thinking လို႔ ေျပာထားလို႔ပါပဲ။

စကား စကား ဆိုျပီး ေန႔စဥ္ေန႔တိုင္း ဘယ္လူမ်ိဳးမဆို ေျပာေနၾကရတဲ့ စကား ေျပာနည္းဆိုနည္းေတြမွာ စကားအဂၤါ ေလးတန္၊ ေျခာက္ရပ္၊ စကားအရာ ဆယ္ပါးနဲ႔ ျပည့္စံုရမယ္တို႔၊ စကား ေျခာက္ခြန္း လူ၌ထြန္း ေလးမ်ိဳးကိုပယ္၊ ႏွစ္ခြန္းတည္တို႔၊ ေရကူးညာတင္၊ ေကာက္ပင္ရိပ္လွီးစတဲ့ စကားၾကီး ဆယ္ခြန္းတို႔၊ စကားေမႊ၊ စကားေႏွာက္၊ စကားေလွ်ာက္ စတဲ့ စတဲ့ စကားအမ်ိဳးအစားေပါင္း ရွစ္ဆယ့္ေျခာက္မ်ိဳးတို႔ စသျဖင့္ စကားအေျပာအဆိုနဲ႔ ပါတ္သက္ျပီး ေရွးလူၾကီးေတြက သင္ၾကား ျပသ လမ္းညႊန္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီထဲမွာမွ ျမတ္စြာဘုရားေဟာၾကားခဲ့တဲ့ မဂၢင္ရွစ္ရပ္ အက်င့္ျမတ္မွာ သမၼာ၀ါစာ - မွန္ေသာ စကားကို ေျပာရမယ္ဆိုတဲ့ အက်င့္ျမတ္တစ္ခု ပါ၀င္ပါတယ္။

ေကာင္းပါျပီ...။

Right Speech - မွန္ေသာစကားေျပာရမည္။ ေကာင္းေသာ စကားေျပာရမည္။ မွန္တိုင္း ေကာင္းတိုင္း ေျပာရမည္လား။ မဟုတ္ပါ။

Sincere ျဖစ္ရမည္၊ ႐ိုးသားရပါမည္။ ကဲ... ႐ိုးသားတိုင္းေရာ ေျပာရမည္လား၊

Polite ျဖစ္ရပါမည္။ ယဥ္ယဥ္ေက်းေက်း သိမ္သိမ္ေမြ႔ေမြ႔ သူမ်ား နား၀င္ေအာင္ ေျပာရပါမည္။ ယဥ္ေက်းတိုင္းေရာ လံုေလာက္ျပီလား၊ မဟုတ္ပါ၊

Beneficial ျဖစ္ဖို႔ လိုပါသည္။ သူ႔အတြက္ေရာ ကိုယ့္အတြက္ေရာ ေလာကအတြက္ေရာ ေကာင္းက်ိဳးျဖစ္ရပါမည္။ ေကာင္းက်ိဳးျဖစ္ျပီ ဆိုရင္ေရာ အဆင္ေျပျပီလား၊

Harmonic တစ္ဦးနဲ႔ တစ္ဦး ခ်စ္ခင္ ညီညြတ္ေစတဲ့ စကားမ်ိဳး ျဖစ္ရပါမည္။ ကိုယ္ေျပာလိုက္တဲ့ စကားေၾကာင့္ တျခားသူေတြအခ်င္းခ်င္း အမုန္းမပြားေစရပါဘူး။ ဒါဆိုရင္ ေျပာရေတာ့မတဲ့လား။ ေနာက္ဆံုး တစ္ခ်က္ က်န္ပါေသးသည္။

Must be acceptable ျဖစ္ရမည္။

Right time, Right place, Right person ျဖစ္ရမည္။ ကာလံ ေဒသံ ပုဂၢလံ ေပၚ မူတည္ျပီး အဲဒီအရာေတြက ကိုယ္ေျပာတာကို လက္ခံႏိုင္ေလာက္တယ္လို႔ ယူဆမွ ေျပာရပါမည္တဲ့။

ဒါဟာ ဘုရားေဟာ မဂၢင္ရွစ္ရပ္ အက်င့္ျမတ္ထဲက မဂၢင္တစ္ပါးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

မေရႊစု ဟာ ငယ္ငယ္က အင္မတန္ စကားမ်ားသေလာက္ အခုေတာ့ စကားနည္းႏိုင္ေအာင္ ၾကိဳးစားေနမိပါေတာ့တယ္။

ေက်းဇူးရွင္ သဲကုန္းဆရာေတာ္ ဘုရားၾကီးအား ႐ိုေသေလးျမတ္စြာ ရွိခိုးကန္ေတာ့လ်က္....

ေမတၱာျဖင့္...

စုခ်စ္

၁၈-၀၈-၂၀၁၁

++++++++++++